Tylicz
Tylicz
Wieś położna 6 km na wschód od Krynicy, u spływu rzeki Muszynka (Tyliczanka) i potoku Mochnaczka.
W Tyliczu znajdują się źródła i odwierty wód mineralnych typu szczawa oraz rozlewnia wód mineralnych. Występują tutaj również ekshalacje dwutlenku węgla Mofeta Tylicz.
Mofeta Tylicz to jeden z największych tego typu obiektów w Europie. Znajduje się w osadzie turystycznej "Domki w Lesie", a dla zwiedzających została otwarta w październiku 2011 roku.
Mofeta to chłodny wyziew wulkaniczny, z którego wydobywa się dwutlenek węgla. Dodatkowo gaz wydobywa się tutaj w wodzie powodując powstawanie bąbelków. Mofety w Tyliczu zostały otoczone 11 kręgami, które są ze sobą połączone. Każdy z nich ma średnicę i głębokość około jednego metra. Mofeta posiadają bardzo dużą ilość bulgotek i dychawek -około 50. Jako ciekawostkę można dodać, że smak wody mineralnej z każdego kręgu jest inny. Przy mofecie znajduje się tablica przedstawiająca historie miejsca oraz dokładny opis mofety. Obok zbudowano altankę z ławeczkami. Nad kręgami znajduje się też mostek, dzięki któremu możemy podziwiać bulgoczące źródełko.
Prawa miejskie Tylicz uzyskał 10 września 1363 i nadał je król Kazimierz Wielki. W październiku 1410 roku miejscowość została spalona i doszczętnie zniszczona przez wojska węgierskie pod dowództwem Ścibora ze Ściborzyc. Swój upadek miasto przeżyło w XVI w. Ponowne prawa miejskie Tylicz otrzymał 26 czerwca 1612 roku przez biskupa krakowskiego Piotra Tylickiego. Od tego momentu miejscowość nosi nazwę Tylicz. Określone zostały prawa i obowiązki tylickich mieszczan, możliwość cotygodniowych targów, czterech jarmarków rocznie, a także miasto otrzymało nowy herb.
W 1753 roku pojawiły się pierwsze informacje na temat Tylickiego źródła i są zawarte w księdze Miasta Tylicza. Profesor chemii na Uniwersytecie Jagiellońskim Karol Olszewski oraz jego asystenci, w 1878 roku prowadzili badania w rejonie Krynicy i Muszyny. Jeden z asystentów, prowadząc badania właśnie w Tyliczu, doprowadził do pierwszej analizy chemicznej źródeł mineralnych: „Zdroju Głównego" i źródeł z „lasu Sygowna". Następnie zostały wykonane badania, również pod względem chemicznym, tylickich borowin.
Warszawska spółka Multico, w 1992 roku zbudowała w Tyliczu najnowocześniejszą w tamtym czasach rozlewnię wód mineralnych w Polsce. Wody mineralne zaczęto butelkować pod nazwą Multi Vita oraz Vita. Obecnie w tym miejscu znajduje się rozlewnia wody źródlanej - Kropla Beskidu.
Prawa miejskie Tylicz uzyskał 10 września 1363 i nadał je król Kazimierz Wielki. W październiku 1410 roku miejscowość została spalona i doszczętnie zniszczona przez wojska węgierskie pod dowództwem Ścibora ze Ściborzyc. Swój upadek miasto przeżyło w XVI w. Ponowne prawa miejskie Tylicz otrzymał 26 czerwca 1612 roku przez biskupa krakowskiego Piotra Tylickiego. Od tego momentu miejscowość nosi nazwę Tylicz. Określone zostały prawa i obowiązki tylickich mieszczan, możliwość cotygodniowych targów, czterech jarmarków rocznie, a także miasto otrzymało nowy herb.
Przeskakując nieco w czasie, bo aż do roku 1939, warto zaznaczyć, że oddziały Wojska Polskiego stawiły silny opór grupie wozów pancernych armii słowackiej, która działała na rzecz armii niemieckiej i wojska te, dzięki tym działaniom wycofały się z miasta.
W 1966 roku odbyły się uroczyste obchody 600-lecia Tylicza, a w 1973 roku reaktywowano gminę Tylicz. Włączenie miasta do Gminy Uzdrowiskowej Krynica nastąpiło w 1975 roku. W 1992 wybudowano rozlewnie wód mineralnych Multi Vita.
Kościół parafialny pod wezwaniem świętych apostołów Piotra i Pawła
Drewniany kościół znajdujący się w Tyliczu. Zbudowany został w 1612 roku, dzięki działaniom biskupa Piotra Tylickiego. Konstrukcja zrębowa, dwuspadowy dach z nawą oraz prezbiterium pokryte blachą. Nad nawą kościoła znajduje się barokowa wieżyczka sygnaturkowa z latarnią.
Wnętrze kościoła posiada układ jednonawowy, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium i zakrystią. Portal wejściowy do kościoła posiada kształt potrójnego łuku. Ściany pokryte są polichromią, pochodzącą z 1960 roku, o motywach ornamentalnych i figuralnych.
W prezbiterium znaleźć można trzy rokokowe ołtarze z drugiej połowy XVIII wieku. Główny ołtarz posiada obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (znany jako "Matka Boska Tylicka") z przełomu XVI i XVII wieku, a boczne ołtarze dysponują obrazy Św. Anny Samotrzeć z XVII w. i Veraicon z XVIII w.
Świątynia posiada również ambonę, chrzcielnicę, barokowe organy z XVIII w., a także rokokowy krucyfiks na tęczowej belce.
Przy kościele znajduje się murowana dzwonnica parawanowa, pochodząca z 1803 roku.
Do zabytków Tylicza zaliczyć również drewnianą cerkiew greckokatolicką pod wezwaniem świętych Kosmy i Damiana, wybudowaną w 1743 roku, obecnie służy jako kościół cmentarny, a także pomnik Kazimierza Pułaskiego.
Atrakcje Tylicza
Dla zimowych zapaleńców Tylicz oferuje dwa stoki narciarskie: Centrum Narciarskie Master-Ski oraz stacje narciarską Tylicz Ski, z możliwością skorzystania z lekcji nauki jazdy na nartach dla dzieci oraz dla dorosłych.
Ponad to gwarantowana dobra zabawa czeka na Was na Torze Gokartowym oraz na Farmie Lama, gdzie hodowane są owce, kozy, krowy i konie. Stadnina czynna jest przez cały rok, a jazdy odbywają się na piaszczystej arenie odkrytej, krytej ujeżdżalni oraz dla zaawansowanych - w terenie otwartym z pięknymi widokami. Przy dobrej pogodzie widoczne są nawet Tatry . Farma Lama oferuje również na spacery rekreacyjne na koniach – małe grupy, spokojna jazda, możliwość robienia zdjęć i całkowity relaks na łonie natury, z dala od zgiełku miast. Po drodze uczestnicy wstąpią do bacówki.
Polecamy również rodzinną wycieczkę, zatytułowaną "Mofety i wodne skarby Tylicz". Wyprawa zapoznaje z największym dziedzictwem Beskidu Sądeckiego – Wodą, w postaci źródeł wód mineralnych, mofet, wodospadów, rzek i potoków. Podczas gry można poczuć oddech ziemi, usłyszeć bulgotkę i posmakować tylickich wód mineralnych.
Zapraszamy również do Muzeum Dziejów Tylicza, które znajduje się w budynku dawnego ratusza i posiada kilka sal wypełnionych skarbami historii związanymi z miastem i jego mieszkańcami. W muzeum nie brakuje barwnych opowieści o Orynie, ostatniej na tym terenie kobiety osądzonej i skazanej za uprawianie czarów, rzeźb oraz obrazów miejscowych artystów, polskich i łemkowskich strojów regionalnych. Ponadto podziwiać można pozostałości z I i II wojny światowej, kulę armatnią z okopów konfederatów barskich, kopię ksiąg miasta Tylicza i wiele więcej cennych eksponatów.
